Czy sołtys musi się zameldować na stałe?

Czy na pewno muszę się zameldować na pobyt stały w danej wsi, aby być wybrana na stanowisko Sołtysa? Od czego jest uzależnione czynne prawo wyborcze do Rady Gminy? Jak interpretować określenie ,że „prawo wyboru sołtysa mają tylko stali mieszkańcy uprawnieni do głosowania" czy wystarczy, że wpisze się do rejestru wyborców w danej wsi i będzie wystarczyło bez konieczności „stałego zameldowania"? Pozdrawiam i bardzo proszę o wskazówki co w danej sytuacji mam czynić i jakie kroki podjąć, aby sytuacja była poprawnie rozwiązana. – zwróciła się do naszej redakcji Pani Dorota Dembińska.

Od redakcji: Jest Pani w istocie stałym mieszkańcem wsi, w której Pani faktycznie mieszka. To ma istotne znaczenie dla uznania Pani statusu „stałego mieszkańca" , a nie to, że melduje się Pani tam tymczasowo na okresy pięcioletnie lub to, że nie jest tam Pani zameldowana na pobyt stały. I wcale nie musi Pani być zameldowana na stałe w tej miejscowości aby móc uczestniczyć w wyborach do rady gminy, na wójta ( po ukończeniu 25 lat) czy na sołtysa lub do rady sołeckiej. Istotne jest bowiem to, że przebywa Pani na stałe w tej wsi z zamiarem stałego pobytu. Natomiast powinna Pani zgłosić się jak najszybciej do urzędu gminy z wnioskiem o wpisanie Panią do gminnego spisu wyborców. W ten sposób nabędzie Pani ów status stałego mieszkańca. Urzędniczka nie powinna od Pani żądać żadnych dokumentów na potwierdzenie faktu zamieszkiwania przez Panią na stałe we wsi, skoro jest tam kierowana korespondencja do Pani i mieszka tam Pani a także prowadzi Pani biznes.

Niektóre urzędy gmin bezpodstawnie żądają różnych zaświadczeń potwierdzających owo stałe zamieszkiwanie – choć dowody te niejednokrotnie znajdują się ... w urzędzie gminy. Na szczęście większość urzędów gmin nie stwarza takich trudności. Miejmy nadzieję, że tak będzie i w Pani przypadku, skoro fakt, że istotnie mieszka Pani w tej wsi jest niepodważalny.

To które osoby mają status stałego mieszkańca wynika z przepisu art. 25 Kodeksu Cywilnego, który brzmi: „Miejscem zamieszkania osoby fizycznej jest miejscowość, w której osoba ta przebywa z zamiarem stałego pobytu." I wszystkie orzeczenia sądów administracyjnych, a jest ich naprawdę dużo a także Sądu Najwyższego, a nawet Trybunału Konstytucyjnego odwołują się do tego właśnie przepisu.

Uzależniane więc przez urzędniczkę gminną Pani prawa do kandydowania od zameldowania się na stałe w tej wsi jest pozbawione podstawy prawnej, ponieważ o statusie stałego mieszkańca nie przesądza fakt zameldowania na stałe w danej miejscowości tylko fakt stałego przebywania w tej miejscowości z zamiarem stałego pobytu.

Co więcej jest to naruszenie prawa. Tak właśnie stwierdził Naczelny Sąd Administracyjny już 15 lat temu, w wyroku z dnia 22 sierpnia 1996 r. : „Odwoływanie się do kryterium zameldowania na pobyt stały, jako warunku uczestniczenia i korzystania z pełnych uprawnień w zebraniu wiejskim narusza prawo . Dane z ewidencji ludności mogą być pomocne w ustaleniu charakteru pobytu osoby na terenie sołectwa, nie przesądzają one jednak o tych uprawnieniach".

Praktyka jest taka, że osoby zameldowane na stałe są wpisywane do spisu wyborców „z automatu" przez urzędy gmin. Natomiast osoby nie posiadające stałego zameldowania, ale mieszkające na stale muszą się zgłosić do urzędu gminy same z wnioskiem o zarejestrowanie ich w owym spisie wyborców. Do niedawna w Polsce obowiązywały przepisy, zgodnie z którymi, jeśli się nie posiadało stałego zameldowania a mieszkało się na stałe w danej miejscowości - trzeba było się wpisać do spisu wyborców co najmniej 12 miesięcy przed wyborami aby móc w nich uczestniczyć. Jednak na skutek orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego, przepisy te zostały wykreślone z ustawodawstwa jako niezgodne z ustawodawstwem unijnym i obecnie nie ma już takiego rygoru czasowego. Teoretycznie więc można do spisu wyborców zostać wpisanym w ostatniej chwili, ale jednak należy wniosek o wpis zgłosić w takim terminie, aby zdążyć przed ponownymi wyborami sołeckimi.

Warto przy tym wiedzieć, że zgodnie z art. 28 Kodeksu Cywilnego nie można mieć dwóch miejsce zamieszkania. Tak więc nie musi się Pani wymeldować z Bydgoszczy, ale nie będzie Pani mogła tam brać udział w wyborach, tylko w okręgu wyborczym, do którego należy wieś, gdzie Pani mieszka.

Tak więc termin „stałe zameldowanie" jest w istocie węższy niż „stałe zamieszkiwanie" i „stały mieszkaniec".

Notabene: także osoby bezdomne, ale mieszkające w danej miejscowości mają prawo głosować po wpisaniu ich do spisu wyborców. Powinien to uczynić wójt z urzędu. Po zarejestrowaniu bezdomnej osoby w spisie wyborców uzyska ona status stałego mieszkańca.

Czynne prawo wyborcze do rady gminy to prawo wybierania. Posiada je każdy, kto ukończył 18 lat i kto ma tzw. pełną zdolność prawną tzn. nie został pozbawiony na skutek prawomocnego orzeczenia sądu praw wyborczych. Bierne prawo wyborcze – to prawo bycia wybranym ( ma się je po ukończeniu 18 lat, a w przypadku wójta – 25 lat). Żeby korzystać z czynnego prawa wyborczego w danym okręgu wyborczym, trzeba być tam zarejestrowanym w spisie wyborców.