• Kliknij
  • Kliknij
  • Zobacz więcej

Należą się dwie diety a nie jedna

Drukuj

zuma2

Od niedawna jestem radnym. Jako radny (nowo wybrany) straciłem dietę sołtysa, ale obowiązków mi nie ubyło. Myślę więc, że jest to niezgodne z prawem jak i to, że obcinali mi dietę sołtysa za nieobecność na sesji! Teraz z kolei nie mam w ogóle diety sołtysa, a w statucie gminy jest zapis, że radny sołtys nie otrzymuje diety sołtysa. Czytałem o tym kiedyś w miesięczniku Gazeta Sołecka, że jest to niezgodne z prawem, ale nie mogę teraz znaleźćtego tekstu. Proszę o odpowiedź jak powinno być zgodnie z prawem.
Z góry dziękuję za pomoc i pozdrawiam
– zwrócił się do naszej redakcji W. W., sołtys sołectwa Nowy Świat w gminie S.

Od redakcji: Ma Pan rację, rada gminy nie miała prawa pozbawić Pana diety sołtysa z tego powodu, że oprócz mandatu sołtysa objął Pan także mandat radnego. Z art. 25 ust. 4 ustawy o samorządzie gminnym wynika, że diety należą się obligatoryjnie radnym gminnym w związku z wykonywaniem funkcji radnego. Co do diet dla sołtysów
to prawną podstawą ich ustanowienia w danej gminie jest zawarte w art. 37b ust. 1 tejże ustawy upoważnienie dla rady gminy do określenia zasad, na jakich diety będą przysługiwać sołtysom. Należą się więcone wtedy sołtysom w danej gminie, gdy rada gminy skorzysta z ww. upoważnienia ustawowego. Rada gminy może więc podjąć uchwałę, że sołtysom należą się diety, ale nie musi. Jeśli jednak skorzysta z tego upoważnienia ustawowego i uchwali, że diety sołtysom się należą na takich to a takich zasadach, np. co miesiąc w takiej to a takiej kwocie, to ani rada gminy ani wójt nie może osobie wykonującej jednocześnie oba mandaty ograniczyć prawa do pobierania obudiet i ustanowić, że należy im się tylko jedna z diet. Rada gminy nie może bowiem ustanawiać przepisów prawa miejscowego bez upoważnienia ustawowego ani złamać prawa, które sama ustanowiła. Nie może więc np. w tej samej albo później podjętej innej uchwale, albo jak w opisanym przez Pana przypadku – w tym samym statucie gminy, w którym określiła zasady diet dla sołtysów postanowić, że części sołtysom one nie będą przysługiwać. Nie może więc po ustanowieniu zasad diet dla sołtysów uchwalić, że tym z nich, którzy jednocześnie wykonują funkcję radnego należy się tylko jedna dieta radnego, a nie należy się też dieta sołtysa. Taki przepis będzie pozbawiony podstawy ustawowej. Również wadliwy będzie przepis uchwalony przez radę gminy, że radnemu pełniącemu jednocześnie funkcję sołtysa należy się tylko dieta radnego, ale w  podwyższonej wysokości, albo że osoba pełniąca dwie funkcje równocześnie może wybrać dietę, którą chce otrzymywać. Wójt bądź urzędnik gminny działający w imieniu wójta też nie mogą stawiać pod presją radnych-sołtysów, aby wybrali, którą dietę chcą pobierać: radnego czy sołtysa. A bywa tak często nawet wówczas, jeśli w statucie gminy ani w żadnej uchwale rady gminy formalnie nie pozbawiono radnego pełniącego też funkcję
sołtysa diety sołtysa.
Tymczasem rady gmin uchwalają często takie wadliwe przepisy albo ustnie bezpodstawnie wymuszają rezygnację z diety sołtysa. Żaden przepis ustawowy nie daje jednak takiej kompetencji radzie gminy a także wójtowi. Wynika to też z orzecznictwa sądowego. Z Pana listu wynika, że rada gminy w S. uchwaliła owe zasady na jakich sołtysom w gminie S. przysługują diety, mianowicie uchwaliła przepis, że sołtysom należy się dieta za udział w sesji rady gminy. A zarazem odebrała (w statucie gminy) prawo do pobierania diety sołtysa osobom, które sprawują też funkcję radnego.
Co może Pan w tej sytuacji zrobić?
Powinien Pan zwrócić się do rady gminy (kierując pismo na ręce przewodniczącego rady gminy) o uchylenie ze statutu gminy wadliwego przepisu. Może Pan powołać się na to, że rada gminy nie ma ustawowego upoważnienia, na mocy którego mogłaby Panu pełniącemu dwa mandaty jednocześnie odebrać prawo do pobierania diety sołtysa. Może Pan też powołać się na prawomocny wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie, który zapadł w podobnej do Pana sprawie w dniu 21 sierpnia 2013 r. (sygnatura II SA/Rz 496/13).
Sąd rozpatrzył skargę Zbigniewa Kwiatkowskiego i Jana Bąka na uchwałę Rady Miejskiej w Brzozowie z dnia 5 marca 2013 r., którą Rada ustaliła zryczałtowane diety miesięczne przysługujące radnym, sołtysom oraz przewodniczącym zarządów osiedli za udział w sesjach rady oraz pracach w komisjach rady. Rada zastrzegła też, że jeżeli radny pełni kilka funkcji, w tym sołtysa lub przewodniczącego zarządu osiedla, przysługuje
mu jedna dieta w najwyższej wysokości.
Burmistrz Brzozowa wniósł o oddalenie skargi podkreślając, że dieta służy radnemu, natomiast sołtysowi może zostać przyznana, lecz nie musi. Argumentował m.in., że ustawa o samorządzie gminnym nie reguluje przypadku zbiegu uprawnień do diet z tytułu pełnienia funkcji radnego i sołtysa, że dla radnych brzozowskich pełniących zarazem funkcję sołtysa ustalono dietę w wysokości 59% kwoty maksymalnej, a dla osób pełniących wyłącznie funkcję sołtysa 56%. Podkreślił też, że funkcje radnego i sołtysa są funkcjami wykonywanymi dobrowolnie i społecznie i nie można ich traktować jako działalności przynoszącej korzyści zarobkowe.
Ale Wojewódzki Sąd Administracyjny uznał, że skargi obu sołtysów (zarazem radnych) zasługują na uwzględnienie i stwierdził nieważność uchwały Rady Miejskiej. W uzasadnieniu wyroku czytamy:
„Stwierdzenie nieważności tej części skarżonej uchwały jest konsekwencją jej sprzeczności z przepisami prawa. Rada wskazując pośród zasad przyznawania diet radnym regułę, zgodnie z którą radnemu pełniącemu kilka funkcji przysługuje tylko jedna dieta działała z naruszeniem art. 25 ust. 4 w związku z art. 37b ust. 1 u.s.g. Z treści art. 25 ust. 4 wynika jednoznacznie, że radnemu przysługują diety z tytułu wykonywania mandatu radnego. Z kolei z art. 37b ust. 1 wypływa uprawnienie rady do ustanowienia zasad, na jakich przewodniczącemu organu wykonawczego jednostki będzie przysługiwała dieta oraz zwrot kosztów podróży. W sytuacji gdy rada decyduje się na określenie tych zasad dla przewodniczącego organu wykonawczego jednostki pomocniczej, a osoba ta jest radnym, któremu z mocy prawa przysługuje dieta, to dla takiego podmiotu istnieją dwa tytuły prawne uprawniające do wypłaty stosownych diet. W konsekwencji Rada Miejska w Brzozowie nie mogła ograniczyć tego uprawnienia do przyznania tylko jednej diety w najwyższej wysokości, jak ma to miejsce w § 3 ust. 2 uchwały. Inną rzeczą jest wysokość diety, ale przepis uchwały powinien wyraźnie wskazywać, że w przypadku radnych, którzy pełnią równocześnie funkcje przewodniczącego organu wykonawczego jednostki pomocniczej gminy, przysługują im dwie diety, z każdego ze wskazanych tytułów o określonej wysokości”.
Rada gminy powinna się ustosunkować do Pana wniosku w uchwale.
Jeśli odrzuci wniosek, ma Pan prawo w ciągu 1 miesiąca wezwać ją w trybie art. 101 ustawy o samorządzie gminnym do usunięcia naruszenia Pana uprawnienia. A jeśliby uchwaliła odmowę (ma na to 2 miesiące) może Pan w ciągu miesiąca złożyć skargę na tę odmowę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego też powołując się na art. 101 ustawy o samorządzie gminnym. Podobnie wadliwa jest treść uchwały rady gminy w S. dotycząca kar w postaci potrącenia diety za nieobecność sołtysa podczas sesji. Na sołtysa bowiem nie można narzucić obowiązku uczestniczenia w sesji rady gminy, gdyż uczestnictwo w sesji zgodnie z art. 37a ustawy o samorządzie gminnym jest jego uprawnieniem, a nie obowiązkiem. W tym przypadku może Pan też wystąpić z wnioskiem do rady gminy o zmianę wadliwego przepisu na prawidłowy. Może się Pan powołać na wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 9 marca 2010 r. (sygn. akt III SA/Wr 857/09), cyt.: „uchwała, nakładająca
na sołtysa obowiązek udziału w sesjach rady miejskiej, narusza art. 37a zdanie pierwsze u.s.g., według którego przewodniczący organu wykonawczego jednostki pomocniczej może uczestniczyć w pracach rady gminy na zasadach określonych w statucie gminy, bez prawa udziału w głosowaniu, co oznacza, że ustawodawca ani nie obciążył sołtysa takim obowiązkiem, ani nie stworzył radzie gminy podstawy prawnej do przekształcenia ustawowego uprawnienia sołtysa w obowiązek, który miałby wynikać z uchwały organu stanowiącego jednostki samorządu terytorialnego”.

Joanna Iwanicka
Gazeta Sołecka nr 1(265) str. 4-5