• Kliknij
  • Kliknij
  • Zobacz więcej

Kto odpowiada za sprzęt kupiony z funduszu sołeckiego?

Drukuj
W moim sołectwie jest świetlica wiejska, administrowana przez Dom Kultury w Mroczy. Z funduszu sołeckiego zakupiono sprzęt do świetlicy: stoły, krzesła, telewizor, kino domowe. Czy to, co zakupiono z funduszu sołeckiego pozostaje na stanie sołectwa (sołtysa) czy na stanie gminy? Świetlica jest czasami wynajmowana i obawiam się o sprzęt. Proszę o odpowiedź, czy poniosę odpowiedzialność w razie uszkodzenia albo zniszczenia tego sprzętu – zwrócił się do redakcji sołtys Matyldzina, M. Maciejewski.
Od redakcji: W obecnym porządku prawnym sołectwa nie mają osobowości prawnej, więc wszystkie nieruchomości i rzeczy ruchome, a więc także sprzęt znajdujący się w wyposażeniu świetlicy wiejskiej jest własnością gminy. Jeśli gminny Dom Kultury na podstawie jakiegoś formalnego upoważnienia udzielonego przez władze gminy administruje waszą świetlicą wiejską, to dopóki ten stan prawny się nie zmieni, dopóty Dom Kultury jako administrator odpowie za ewentualne uszkodzenia czy zniszczenie sprzętu. W sytuacji gdy świetlica, w której znajduje się cenne wyposażenie jest wynajmowana na okolicznościowe imprezy powinna być ona ubezpieczona od takiego ryzyka przez administratora.
W sprawie świetlicy w Matyldzinie jednak rodzi się pewna wątpliwość. A mianowicie powstają pytania: czy władze gminy miały prawo przekazać świetlicę w administrowanie Domowi Kultury. I czy nie miały oraz nadal nie mają ustawowego obowiązku przekazać ją do zarządzania i korzystania oraz rozporządzania dochodami z tego źródła sołectwu? Odpowiedź na te pytania uzyska Pan jeśli zostanie bezspornie ustalone czy ze świetlicy korzystali mieszkańcy Matyldzina przed 27 maja 1990 r., a więc przed wejściem w życie ustawy z dnia 10 maja 1990 r. Przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych (Dz. U. z 1990 r. Nr 32, poz. 191, z późn. zm.). Jeśli przekazanie mieszkańcom lub wybudowanie świetlicy nastąpiło przed tą datą to z pewnością wasza świetlica jest specjalnym rodzajem mienia komunalnego nazwanym w ustawach samorządowych „mieniem gminnym". I aczkolwiek sołectwo obecnie nie ma osobowości prawnej, a więc nie ma praw rzeczowych (do jakichś składników mienia komunalnego), w takim rozumieniu jakie przysługują podmiotowi mającemu osobowość prawną (gminie), to jednak sołectwu z mocy prawa przysługują pewne prawa do składników ww. mienia gminnego. A mianowicie na mocy art. 7 ust. 3 ustawy z dnia 10 maja 1990 r. Przepisy wprowadzające ustawę o samorządzie terytorialnym i ustawę o pracownikach samorządowych (Dz. U. z 1990 r. Nr 32, poz. 191, z późn. zm.) gmina miała, i nadal ma, obowiązek (bo on nie wygasł) przekazać sołectwu składniki dawnego mienia gromadzkiego. Przepis ten jest następujący: „Sołectwom utworzonym na obszarze dotychczasowych sołectw, które dysponują mieniem gminnym, właściwe organy gminy przekażą składniki mienia komunalnego, o którym mowa w ust. 1" (mowa zaś o mieniu gromadzkim – przyp. red.).
Użytego w tym przepisie terminu „przekażą" nie należy interpretować jako przekazania na własność, jako że sołectwa nie mają obecnie osobowości prawnej. Należy natomiast rozmieć, że gmina przekaże sołectwu (lub przysiółkowi) owe składniki mienia do korzystania, zarządzania i rozporządzania dochodami z tego zarządzania w zakresie określonym przez radę gminy w statucie sołectwa. Przepis art. 7 ust. 3 ustawy Przepisy wprowadzające należy bowiem rozpatrywać łącznie z przepisem art. 48 ust. 1 i 1a ustawy z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r. Nr 142, poz. 1591 wraz z późniejszymi zmianami). Jest on następujący:
„1. Jednostka pomocnicza zarządza i korzysta z mienia komunalnego oraz rozporządza dochodami z tego źródła w zakresie określonym w statucie. Statut ustala również zakres czynności dokonywanych samodzielnie przez jednostkę pomocniczą w zakresie przysługującego jej mienia. 1a. Przepis ust. 1 stosuje się odpowiednio do jednostki niższego rzędu, o której mowa w art. 35 ust. 2."
Oznacza to, że bezwzględnie w statucie danego sołectwa powinny znaleźć się przepisy określające przekazany mu składnik dawnego mienia gromadzkiego do zarządzania i korzystania. Ponadto rada powinna w statucie uchwalić jakie czynności prawne i faktyczne może wykonywać samo sołectwo względem danej nieruchomości, np. możliwość wydzierżawiania i czerpania dochodu na swoje cele statutowe z tego źródła czy tylko wynajmu na okolicznościowe imprezy albo może i jedno i drugie. W statucie też powinna być określona odpowiedzialność za sprzęt i wyposażenie znajdujące się w przekazanym obiekcie, czyli za sprawowanie bieżącej administracji. Zazwyczaj powierza się je sołtysowi jako organowi wykonawczemu sołectwa i jest to słuszne rozwiązanie. Przy tym rozsądnym rozwiązaniem jest ubezpieczenie danego mienia, a także odpowiednie zabezpieczenie przed włamaniem itp.
Nie są to jedyne prawa, które przysługują sołectwu. A mianowicie organy gminy nie mogą uszczuplić dotychczasowych praw sołectwa do przekazanych mu przez gminę składników mienia. Oznacza to, że organy gminy nie mogą np. bez zgody zebrania wiejskiego danej nieruchomości sprzedać osobie fizycznej albo prawnej, wynająć, wydzierżawić, zastawić jej, przekazać w zarząd, w użyczenie albo do administrowania itp. Byłoby to bowiem sprzeczne z art. 48 ust. 2 ustawy o samorządzie gminnym: „Rada gminy nie może uszczuplić dotychczasowych praw sołectw do korzystania z mienia bez zgody zebrania wiejskiego". Przy tym godne jest podkreślenia, że w ww. sytuacjach nie wchodzi w grę zasięgnięcie opinii ani przeprowadzenie konsultacji z mieszkańcami, bo one nie są wiążące dla organów gminy. Tu wymagane jest wyrażenie zgody prawomocnego zebrania wiejskiego. Bez jej uzyskania transakcja z mocy prawa jest nieważna i może być wzruszona na drodze sądowej. Sołectwu w tym przypadku reprezentowanemu przez sołtysa przysługuje prawo do zaskarżenia decyzji organu gminy o sprzedaży itp. Nic też nie stoi na przeszkodzie, aby gminy z własnej woli przekazywały swoim sołectwom składniki „zwyczajnego" mienia komunalnego: domy ludowe, świetlice, place zabaw itp. powstałe na ich terenie po dniu 27 maja 1990 r. Umożliwia to przepis art. 48 ust. 1 jak i art. 18 ust. 2 pkt 7, który stanowi, że do zakresu kompetencji rady gminy należy „ustalanie zakresu działania jednostek pomocniczych, zasad przekazywania im składników mienia do korzystania oraz zasad przekazywania środków budżetowych na realizację zadań przez te jednostki". Być może więc klucz do rozwiązania Pana problemu leży w nieuwzględnieniu bądź niedookreśleniu przez radę gminy prawa sołectwa w jego statucie do owej świetlicy.

Hubert Iwanicki

Gazeta Sołecka, nr. 3(243), str. 17